Pierwsza pomoc w kontakcie z Barszczem Sosnowskiego

Barszcz Sosnowskiego tworzy piękne wysokie białe kwiatostany w kształcie baldachów (często sięgające nawet do 4 m) przez co zasługuje na uwagę, a co za tym idzie prowokuje do zbierania go w celach dekoracyjnych. Ma grube zielone bruzdowane łodygi w purpurowe plamy, zaokrąglone i lekko ząbkowane liście.

Najwięcej barszczu spotkamy w województwach pomorskich a także na Lubelszczyźnie. Niegdyś również można było go spotkać w ogromnych ilościach na Podkarpaciu, jednak liczne akcje niszczenia tej rośliny spowodowały zdecydowane ograniczenie jej występowania.
Barszcz Sosnowskiego rośnie na odłogach, łąkach i przy drogach. Spotkać go możemy także wzdłuż brzegów rzek i jezior, na polach uprawnych, pastwiskach, ale nawet w ogrodach i parkach.

Ten niewinny, z pozoru wyglądający jak mocno wyrośnięty koper może powodować oparzenia II i III stopnia. Roślina szczególnie groźna bywa latem, ponieważ pod wpływem ciepła intensywnie wydziela toksyczne olejki eteryczne (m.in. furanokumaryny zawarte w soku oraz we włoskach pokrywających liście i łodygę) z jednej strony powodujące poważne poparzenia, a także dodatkowo uczulenia górnych dróg oddechowych. Największe zagrożenie stanowi w okresie kwitnienia (pomiędzy końcem czerwca a początkiem lipca) oraz owocowania.

Furanokumaryny mają charakter fotosensibilujący, tzn. że wywołują nadwrażliwość skóry na promieniowanie słoneczne, co stanowi niebezpieczeństwo dla zdrowia i życia ludzi. Wywołują oparzenia, dopiero wtedy gdy skóra, która miała kontakt z tą rośliną, zostanie poddana działaniu słońca. Związki furanokumaryny w obecności światła słonecznego, w szczególności promieni UVA i UVB, wiążą się z DNA komórek skóry i powodują oparzenia (fotodermatozę).

W związku z tym, że występuje opóźnienie w działaniu toksycznych substancji (od 30 minut do nawet 2 godzin), osoby mające kontakt z olejkiem eterycznym są nieświadome zagrożenia nawet przez dłuższy okres czasu, nie łącząc oparzenia z kontaktem z trującym Barszczem Sosnowskiego.
Pierwsza pomoc

W przypadku kontaktu z barszczem Sosnowskiego (jeśli poszkodowana osoba już zorientowana), ale gdy jeszcze nie wystąpiły objawy, należy osłonić poparzoną powierzchnię ciała przed działaniem promieni słonecznych, co pomoże ograniczyć wystąpienie objawów alergicznych. Osłonięcie można wykonać używając bandażu lub np. odzieży.
Łagodne poparzenie skutkuje jedynie niegroźnie wyglądająca wysypką. W poważniejszych przypadkach początkowo na skórze pojawiają się zaczerwienia, a w dalszej kolejności pęcherze wypełnione surowiczym płynem. Poparzeniu towarzyszy dotkliwy ból i świąd. Intensywność objawów zależy od ilości olejku eterycznego, jaka osadzona została na skórze, czasu i intensywności ekspozycji na światło słoneczne oraz indywidualnych cech organizmu poparzonej osoby.

Przy dużych obszarach kontaktu i spóźnionej pomocy uszkodzona skóra może ulec martwicy. Ponadto po kontakcie z rośliną może dochodzić również do podrażnienia dróg oddechowych, nudności i wymiotów, bólu głowy a także zapalenia spojówek.
Stan zapalny może utrzymywać się około 3 dni. Po tygodniu miejsca podrażnione ciemnieją, co może utrzymywać się nawet przez kilka miesięcy. Miejsca podrażnione są wrażliwe na światło ultrafioletowe nawet przez kilka lat.

Każdy, kto wie (bądź nawet tylko przypuszcza), że miał kontakt z barszczem Sosnowskiego, powinien natychmiast dokładnie przemyć skórę wodą z mydłem. Należy także przynajmniej przez dwie doby unikać kontaktu ze słońcem.

Przy wystąpieniu pierwszych objawów warto zażyć wapno musujące – jedną tabletkę (300 mg) raz na 4 – 6 godzin. Jeżeli skóra nie jest uszkodzona, można zastosować okład z Altacetu (żel lub kompres) lub posmarować skórę Hydrokortyzonem.
Gdyby pojawiły się silne objawy alergiczne, natychmiast należy udać się do lekarza.

Kontakt z innymi roślinami

Nie tylko kontakt z barszczem Sosnowskiego może być niebezpieczny. Podobne (choć zdecydowanie mniejsze) objawy może dawać kontakt z innymi roślinami, które występują w Polsce. Są to:
– arcydzięgiel lekarski,
– pasternak (korzeń),
– szalej jadowity,
– szczwół plamisty.